Boekverslag klas 5 – de verlichting Hieronymus van Alphen

Auteur: Hieronymus van Alphen

kleine gedigten voor kinderen

De gedichten van Hieronymus van Alphen zijn representatief voor de literatuur van de verlichting.

Hieronymus van Alphen is bekend als dichter en dan vooral door zijn gedichten voor kinderen. Hij is geboren in Gouda in 1746 en overleden in 1803 .

In totaal heeft Van Alphen 66 gedichten voor kinderen geschreven. Van Alphen schreef voor zijn kinderen drie dichtbundels en gaf ze eerst anoniem uit. Deze bundels werden een groot succes. Ze zijn tientallen malen herdrukt en vertaald., dat deugden als gehoorzaamheid, eerbied voor de ouders en voor God en bescheidenheid aangeleerd kon worden. Hij vond dat kinderen spelenderwijs moesten kunnen leren. Zo dichtte hij :’Mijn speelen is leeren, mijn leeren is speelen, En waarom zou mij dan het leeren verveelen?’ 

Zijn kindergedichten waren eenvoudige en hij hield zich aan strakke rijmschema’s, waardoor ze gemakkelijk uit het hoofd te leren waren. Zijn bekendste gedicht is De Pruimeboom

De gedichten van Van Alphen zijn representatief voor de verlichting.

Wat zijn de kenmerken van de verlichting?

De verlichting ( 18^e eeuw) is te omschrijven als een progressieve stroming waarin allerlei nieuwe ideeën werden verkondigd en wordt ook wel gezien als de eeuw van de rede. Verlichting stond  voor bevordering van de wetenschap en intellectuele uitwisselingen.

Vóór de Verlichting gaat men ervan uit dat de mens tot het kwade neigt en afhankelijk is van god en de kroon. De verlichte denkers daarentegen zien de mens als van nature goed, autonoom en

onafhankelijk. Deze begrippen waren belangrijk voor die tijd: gehoorzaamheid, leergierigheid, reinheid en bescheidenheid.

De tijd van de Verlichting ging uit van de rede, het gezond verstand. Daarbij moest je mensen opvoeden tot een goed burger die verstandig is en nadenkt.  Van Alphen probeert met zijn gedichtjes de kinderen iets te leren, op een leuke manier. Zijn gedichten zijn dus didactisch. En passen ze perfect bij de ideeën van de verlichting.

Hij zag kinderen als een onbeschreven blad, die nog niet ‘bedorven’ waren door de maatschappij. je moest ze daarom zoveel mogelijk vrij laten zodat ze zichzelf zouden ontwikkelen tot een goed mens, dit valt binnen de opvattingen van de verlichting want deze gingen er van uit dat de mens van nature goed was. Wanneer je de kinderen ‘vrij’ laat zullen ze dus vanzelf een goed persoon worden. Zoals je dat terug ziet in zijn gedicht de pruimeboom ( zie de volgende blz).

Jantje had de kans de pruimen te plukken, niemand die het zou zien. Toch doet jantje het niet. Dit is een typisch voorbeeld van een nature goed persoon zijn.

conclusie

de gedichten van Hieronymus van Alphen zijn representatief voor de literatuur uit de verlichting, omdat zijn gedichten didactisch zijn en een moralistische ondertoon hebben en doordat hij er vanuit gaat dat de mens van nature goed is.

Ik vind zijn gedichten niet erg om te lezen, maar ik vind ze geen aanrader, zijn gedichten zijn niet echt meer van toepassing op het leven van nu.

Pruime boom:

Jantje zag eens pruimen hangen,
O! als eijeren zo groot.
't Scheen, dat Jantje wou gaan plukken,
Schoon zijn vader 't hem verbood.
Hier is, zei hij, noch mijn vader,
Noch de tuinman, die het ziet:

Aan een boom, zo vol geladen,
mist men vijf zes pruimen niet.
Maar ik wil gehoorzaam wezen,
En niet plukken: ik loop heen.
Zou ik, om een hand vol pruimen,
Ongehoorzaam wezen? Neen.
Voord ging Jantje: maar zijn vader,
Die hem stil beluisterd had,
Kwam hem in het loopen tegen,
Voor aan op het middelpad.
Kom mijn Jantje! zei de vader,
Kom mijn kleine hartedief!
Nu zal ik u pruimen plukken;
Nu heeft vader Jantje lief.
Daarop ging Papa aan 't schudden
Jantje raapte schielijk op;
Jantje kreeg zijn hoed vol pruimen,
En liep heen op een galop.